Waluta Maroka

data publikacji: 16 Czerwca 2008

autor: Aleksander Pruszak

Handel wewnętrzny w Maroku, głównie wiejski, był na ogół handlem wymiennym. Pieniądz spotykany był rzadko. Ludność, która była w jego posiadaniu, przeważnie chowała go w ziemi, aby ustrzec przed rabunkiem lub poborcą podatkowym. Z kolei w miastach, znaczna część rozliczeń odbywała się przy użyciu pieniądza lub złotego piasku. Używany w połowie XVI w. dukat saadyjski ważył 3,5 g złota i był równoważny 14 dirhemom o wadze 3,5 g srebra. Spory napływ srebra amerykańskiego w postaci reali hiszpańskich i portugalskich obniżył w 1561 r. w Maroku jego wartość z 14 do 21 dirhemów.

W wyniku kryzysu gospodarczego, jaki miał miejsce w Maroku w połowie XVII w., Kupiectwo Fezu wystąpiło do Mulaja er Raszida z prośbą o udzielenie pożyczki pieniężnej na prowadzenie handlu, gdyż brakowało na rynku pieniądza. Posiadając znaczne nadwyżki złota i niewolników, Maroko wykorzystywało je (jeszcze w XVI w.) na zakup towarów luksusowych. Marokańscy Maurowie przez wiele wieków starali się mieć kontrolę nad handlem solą z Sudanem, gdyż wiązało się to z handlem złotem.

W takiej sytuacji sułtan postanowił wybić nową monetę srebrną, którą nazwał od swego imienia „raszidija". Były to dirhemy o wadze około 2,25 g srebra (stopa koraniczna). Sułtan poprawił także jakość drobnej monety miedzianej - flus, którą liczono nie 24 sztuki, a 48 sztuk na 1 muzynę, stanowiącą ¼ część dirhema. W kolejnych emisjach zawartość srebra spadła do 1,5 g. Na tym psuciu srebra zarabiał skarb państwa.
Druga połowa XVII w. zaznaczyła się wydatnym zwiększeniem obrotów handlowych z zagranicą. Z Lewantu za pośrednictwem kupców greckich, francuskich, ormiańskich i genueńskich Maroko otrzymywało: bawełnę, jedwab, korzenie, srebro; kupców włoskich: ałun i siarkę; kupców hiszpańskich: barwniki, cynober i koszenila; kupców angielskich: płótno. W zamian za te towary oraz otrzymywaną potajemnie broń Maroko dawało cynę, daktyle, migdały, miedź, ołów, skóry, wełnę i nieoficjalnie złoto.

W drugiej połowie XVIII w. wyraźnie zmniejszył się wywóz zboża za granicę, który był sprzeczny z ustawodawstwem religijnym, gdyż zboże miało zabezpieczyć rezerwę żywnościową muzułmanów na wypadek klęski głodu. Przeważył jednak zamiar kupna za zboże broni, przeznaczonej do przygotowywanej walki z niewiernymi.

Wskutek zaciągania coraz wyższych pożyczek zagranicznych, druga połowa XIX w. zaznaczyła się przejęciem kontroli przez europejski kapitał nad życiem gospodarczym Maroka i ostatecznie interwencją zbrojną w 1907 r. Powołany do życia 27 lutego 1907 r. Bank Państwowy Maroka o charakterze międzynarodowym po pierwszej wojnie światowej był zdominowany przez Francję. Bank ten otrzymał przywilej emisji banknotów i bicia monet. Niemniej na początku protektoratu francuskiego panował niedowład monetarny spowodowany sprzecznościami między bankiem państwowym, a nadzorującym go kapitałem francuskim reprezentowanym przez Bank Parysko-Niderlandzki oraz Bankiem Algierskim reprezentującym również Francuzów. W efekcie rynek marokański był nasycony banknotami emitowanymi w Algierii.

Decyzją rządu francuskiego od 1925 r. prawo obiegu miał tylko frank marokański równoważny frankowi francuskiemu.

Należy zaznaczyć, że Maroko jest jednym z krajów Maghrebu. Maurowie całymi rodzinami wędrowali i wędrują po olbrzymiej przestrzeni wielkości Europy, obejmującej pięć krajów, zajmując się hodowlą i wymianą. Problemem przy rozliczaniu się za towar jest kwestia waluty. Zagadnieniem jest użycie franka C.F.A. (Communaute Française d`Afrique – Francuska Wspólnota Afrykańska), pesety hiszpańskiej, marokańskiego dirhama lub algierskiego dinara. Ludzie ci przy większych transakcjach używają prostszego środka płatniczego, którym jest wielbłąd, przy handlu drobniejszym za pieniądz służą srebrne, grube bransoletki na kostki do nóg. Muszelki, które dawniej były środkiem płatniczym, obecnie mają zastosowanie do ozdabiania wyrobów ze skóry lub warkoczy kobiet z wyższych sfer.

Historycznie waluta dirham równa się 100 frankom. Obecnie emitentem jest Bank Al Maghrib, emituje walutę dirham dzielącą się na 100 centimes.

• Strona internetowa Banku Maroko